Yurt Dışı Tanıma ve Tenfiz Davaları
Yabancı ülke mahkemelerince verilen kararlar, Türkiye’de kendiliğinden geçerli olmaz. Yabancı hakim kararlarının Ülkemizde geçerli olmasını sağlamak gayesiyle Ülkemizde tanıma ve tenfiz davası yöneltilmesi gereklidir. Yurtdışında yaşamakta olan müvekkillerimiz sıklıkla “ yurt dışında boşandım ama Türkiye’de evli görünüyorum ” , “Almanya’da boşandım Türkiye’de geçerli olmamaktaymış” vb. Diyerek bu husustaki sıkıntılarını aktarmaktadırlar. Yabancı ülkede karar verilen boşanma hükmü , Ülkemizde tanıma ve tenfiz davası açılarak Ülkemizde de hale getirilmedikçe alakalı resmi makamlarca işleme alınmaz ve karı – koca yurt dışında boşanmış olsa dahi Türkiye’deki nüfus kayıtlarında halen evli görünmeyi sürüdürler. Yurtdışında yapılan boşanmanın Türkiye’de tanınması şarttır. Yine benzer bir durumda “ yurt dışında boşanmanın ardından Türkiye’de olan mallar ile ilgili olarak da taraflar Türkiye’de evli görünmeye devam ettiklerinden dolayı birbirlerine mirasçılıları devam etmektedir. Ama tanıma ve tenfiz davası, başka bir yeni açılan boşanma davası olmayıp dava ikame edilmesi durumunda eşlerin bizzat mahkemeye başvurması gerekli değildir. Örnek olarak boşanma kararı verilmekle beraber bu durum yurt dışında verilen tüm mahkeme kararları için geçerli olup yabancı mahkeme kararına ilişkin hukuki statünün kazanılması için bu kararın Türkiye’de tanınması ya da kararda bir alacak hakkı gibi aktif olarak icrası gerekli olan haklar söz konusuysa hükmün Türkiye’de tenfizi şarttır.
Yurtdışında mevcut olan idari kurumlarca (belediyeler vb.) verilen ve de mahkeme kararı niteliği taşımayan hüküm ve kararlar, tanıma ve tenfize dava konusu olamaz. Tenfiz edilebilmesi için yurt dışında hükmün verildiği ülke ile Ülkemiz arasında hukuki karşılıklılık mutabakat veya sözleşme mevcut olmaktadır. Yurtdışında olan mahkeme tarafından alınmış olan hüküm Türk Kamu düzenine uygun olmalı aykırı olmamalıdır. Kamu düzenine alenen aykırı olan bir mahkeme hükmü tanınmaz ve tenfiz yapılamaz.
Tanıma ve Tenfiz Davası Nedir?
Tanıma ve tenfiz davası, ülkemiz dışında çoğunlukla Almanya, Fransa, Belçika ve Hollanda’da hayatını sürdürmekte olan Türk Vatandaşlarının mühim sorunlarındandır. Tanıma ve tenfiz davası bulundukları ülkede boşandıktan sonra bile Türkiye’de evli durumda görünen şahısların bu kaydı mevcut duruma uygun hale getirmek amacıyla açmış oldukları bir tür tespit davasıdır. Yurtdışında bulunan bir Türk ile veya bir yabancı ile evli haldeki Türk Vatandaşı, o ülkenin boşanma konusunda yetkili olan mahkemesinde boşandıktan sonra bu boşanma kararını Türk Mahkemelerinde onaylatmak mecburiyetindedir. Bu onaylatma haline ise “tanıma davası” olarak adlandırılmaktadır. Yabancı mercilerde boşanılırken, mahkeme boşanma ile birlikte velayete, nafakaya, tazminata dair karar da kurmuş ise bu takdirde yöneltilecek dava “tanıma davası” olmaktan çıkarak “tenfiz davası” olur. Yani tanıma ve tenfiz davaları arasındaki fark boşanmanın yanında boşanmanın feri konularının da yurtdışındaki kararda geçirilip geçirilmediğidir.
Tanıma ve Tenfiz Davasını Açmak Mecburi Mi ?
Tanıma ve tenfiz davasının uygun olmayan belgelerle ve uygun olmayan usulde açılması durumunda yıllarca devam etmesi de görülebilmektedir. Bu nedenle tanıma ve tenfiz davası ikame edilmeden önce hem gerekli evrak ve belgelerin hem de diğer unsurların halledilmiş olması davanın kısa sürede sonuçlanması konusunda büyük önem taşır.
Tanıma ve tenfiz davasını açılmadığı durumlarda:
- Yurtdışında boşanmış iseniz bile Türkiye’de halen evli görünürsünüz. Bu nedenlerle yeniden evlenemezsiniz; mevcut mallarınızın satışında zorluklar meydana gelir , müşterek çocuğunuz ile ilgili velayet sorunlarıyla karşılaşabilirsiniz.
Tanıma ve Tenfiz Davalarında Hangi Belgeler Gerekir?
A) Yurtdışında Boşandığınıza İlişkin Mahkeme Hükmü:
Tanıma ve tenfiz dava sürecinde ihtiyaç duyulan belgelerden en önemlisi yabancı ülkede sonuçlanmış olan boşanma davasında verilen mahkeme hükmüdür. Bu kararın orijinal hali yani yani mühürlü- ıslak imzalı aslı olması şarttır. Bu mahkeme hükmünün kesinleşmiş olması mecburidir. Kesinleşme, kararın eşler açısından diğer yargı yollarının tüketilmiş halde olması , kesin sonucun alınmış olması anlamına gelir.
B) Boşanma Kararının Kesinleştiğine Dair Yazı:
Mahkemenin kararının kesinleşmiş olup olmadığı, yine kararın altına ek olarak yazılan bir ek yazıyla ispat edilir. Tanıma ve tenfiz davası açılması için şart olan bu yazıya kesinleşme şerhi ismi verilir. Tanıma ve tenfiz davası açısından mahkeme kararının alındığı değil, kesinleştiği tarih eşlerin boşanmış olduğu tarihtir. Bir yabancı mercii mahkemenin halen kesinleşmemiş hükmünün Türkiye’de tanıma ve tenfizi için dava açılması mümkün değildir. Yani mahkeme hükmünün kesinleşmiş halde olması tanıma ve tenfiz davası ikamesi için dava şartıdır.
C) Konsolosluktan Temin Edilecek Apostile (Onay Belgesi) :
Kesinleşmiş mahkeme hükmünün elde edilmesin ardından en önemli detay ise apostile olarak isimlendirilen “onay“dır. Bazı ülkelerde, boşanma hükümleri mahkeme tarafından alınmak mecburiyetinde olmamaktadır. Bu ülkelerde mesela valilik, belediye başkanlığı benzeri mercilerin de boşanma kararı almaları mümkündür. Kesinleşmiş bir boşanma hükmünün yetkili bir mahkemece (ya da mercii tarafından) alınmış olduğu apostile ile ispat edilir, yani bu mahkeme hükmnün alındığı yerdeki Türk Büyükelçiliği ve yahut Konsolosluğu, boşanma hükmünü alan makamın boşanma kararı vermeye yetkili bir mahkeme ( yahut kurum ) olduğunu “onay“lar.
D) Boşanma Kararının Türkçe’ye Çevrilmesi
Türk hukukunda Mahkemelerde yargılama dilinin “Türkçe” olması zorunluluğu kabul edilmiştir. Bu nedenle ülkemiz dışındaki bir mahkemeden Türkçe dışındaki bir dilde elde edilmiş bir hükmün Türk Mahkemelerince kabul görmesi için Türk Dili’ne tercüme edilmiş olması şarttır. Bu kararlar, konsolosluklarda ve yeminli tercüme hizmeti sunan bürolarda Türkçe ’ye çevrilebilir.
Tanıma tenfiz davası nerde açılabilir?
Yabancı ülkede alınmış boşanma hükmünün Türkiye’de tanınabilmesi için taraflardan birinin Türkiye’deki ikametgâhında dava açılması mümkündür.
Türkiye’ye gelmek mecburiyetinde mısınız?
Avukat tutmanız halinde dava için Türkiye’ye gelmek, mahkemeye çıkmak mecburiyetinde değilsiniz. Vekiliniz sizin için gerekli tüm adımları işlemleri yürütecek ve bu karmaşık süreçte kısa bir sürede sonuç alabilecektir.